راهنمای جامع داوطلبان آزمون وکالت

راهنمای جامع داوطلبان آزمون وکالت

از میان صدها سوال داوطلبان آزمون وکالت می توان برداشت کرد که این داوطلبان دنبال چه اطلاعاتی هستند هدف از نگارش این مختصر نیز تلاشیست برای دادن اطلاعات مورد نیاز در مورد سوالا ت متداول این داوطلبان بنابراین از همه عزیزانی که قصد شرکت در آزمون وکالت را دارند تقاضا دارم تا این مطالب را در دامه مطلببخوانند ... 

 سوال اول :آیا می توانم در آزمون وکالت شرکت کنم ؟

عزیزانی می توانند در آزمون وکالت شرکت کنند که حتما" شرایط زیر را داشته باشند  :

1)        مدرک تحصیلی :

1-       مقطع تحصیلی :

1.        داوطلب آزمون وکالت  لزوما" باید لیسانس یا گواهی موقت پایان تحصیلات در مقطع کارشناسی  یکی از  رشته های حقوق – فقه و مبانی حقوق – الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی را داشته باشند .

2.       عزیزانی که دوره کارشناسی رشته های غیر مرتبط با حقوق را تحصیل کرده اند اما مدرک کارشناسی ارشد آنها حقوق یا رشته های دیگر مجاز به  شرکت در آزمون وکالت است مجاز به شرکت در آزمون نیستند .

2-     زمان اخذ مدرک :

1.        داوطلب باید مدرک لیسانس یا گواهی موقت پایان تحصیلات خود را تا زمان آگهی ثبت نام ( معمولا" اوایل مهر ) سالی که میخواهد در آزمون شرکت کند را داشته باشد .

2.       در کل با توجه به روند سال تحصیلی میتوان گفت داوطلب باید  تا انتهای شهریور ماه سالی که که میخواهد در آزمون شرکت شرکت کنند باید حد اقل گواهی موقت فارغ التحصیلی را دریافت نموده باشند .

3-     رشته های مجاز به شرکت در آزمون وکالت :

1.         فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی یکی از  رشته های حقوق – فقه و مبانی حقوق – الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی مجاز به شرکت در آزمون وکالت هستند  .

2.       همچنین طلابی که دارای سطح حوزوی معادل لیسانس(طبق معیارهای شورای عالی انقلاب فرهنگی ) دارند  مجاز به شرکت در آزمون وکالت هستند .

3.        سایر رشته ها هر چند مرتبط با حقوق از قبیل علوم سیاسی  یا الهیات گرایشهای غیر از فقه و مبانی حقوق اسلامی و کلا" غیر از رشته های عنوان شده در بند 1 و 2  نمی توانند در آزمون وکالت شرکت نمایند .

2)       کارت پایان خدمت برای  برادران

1-       برادرانی که داوطلب آزمون وکالت هستند در هر مقطع تحصیلی  باید تا زمان ثبت نام ( اوایل مهر ) حتما" کارت پایان خدمت یا معافیت یا کفالت یا هر مدرک دیگری که فراغت آنها را از خدمت مقدس سربازی اثبات کند را در دست داشته باشند .

سوال دوم  : من شرایط مدرک تحصیلی و خدمت سربازی را دارم و یا می توانم تا زمان ثبت نام حائز شرایط شرکت در آزمون شوم  از کجا شروع کنم ؟

در جواب این سوال  مراحل زیر را طی کنید :

1)       شما باید از هم اکنون شروع به کسب آمادگی علمی برای آزمون کنید این امر خود مراحلی دارد :

1-      آشنایی با کلیاتی از آزمون وکالت

1.        آزمون وکالت در مقطع کنونی بعنوان  پر طرفدار ترین  آزمون شغلی حقوقی مطرح است  سال 90 تعداد 36000 نفر داوطلب این آزمون بودند بنابراین کسانی که وارد پروسه آزمون وکالت می شوند  با رقابتی سخت و سنگین روبه رو هستند .  که به هیچ وجه نباید آنرا دست کم بگیرند .

2.  نحوه برگزاری این آزمون بر اساس اعلام ظرفیتها از سوی کانون وکلای دادگستری بصورت محلی است یعنی داوطلبان حوضه هر کانون فقط با داوطلبان همان حوضه رقابت می کنند . برای مثال سال گذشته در کانون آذزبایجانشرقی 2800 نفر شرکت کرده بودند و این کانون 100 نفر ظرفیت پذیرش داشت از میان 2800 نفر 100 نفری که رتبه 1 الی 100 را کسب نموده بودند  قبول شدند . بطور متوسط  نسبت به ظرفیتهای کانونهای مختلف از هر 10 الی 20 نفر یک نفر قبول میشوند . این تعداد در برخی کانونها کمتر و در برخی بیشتر است . سنگین ترین رقابتها متعلق به کانونهای آذربایجانشرقی - اصفهان و شیراز است .  

2-     جمع آوری منابع آزمون  :

1.        دروس مورد آزمون در آزمون وکالت عبارتند از :

1-      قانون مدنی با ضریب 3

2-     آیین دادرسی مدنی با ضریب 3

3-     حقوق تجارت با ضریب 2

4-     حقوق جزا (عمومی و اختصاصی ) با ضریب 2

5-     آیین دادرسی کیفری  با ضریب 2

6-     اصول فقه با ضریب 1

2.       سوالات آزمون وکالت نص محور بوده و از متون قانونی و آرای وحدت رویه  طرح میشود طبق رویه سه سال اخیر سوالات اغلب از موارد زیر طرح شده اند :

1-      متون قانونی عام : اغلب سوالات از متن و محشای قوانین دروس اعلام شده طرح میشوند بنابراین شما در گام اول به منابع زیر  نیاز دارید :

1-      قانون مدنی در نظم کنونی دکتر کاتوزیان

2-     آیین دادرسی مدنی در نظم کنونی دکتر حیاتی

3-     حقوق تجارت در نظم کنونی دکتر دمرچیلی یا فرحناکیان

4-     حقوق جزا : قانون مجازات اسلامی  در نظم کنونی رضا شکری   (بعلت تغییر قانون فقط از ماده 498 به بعد )

5-     آیین دادرسی کیفری  ( برای این درس کتاب در نظم مناسبی وجود ندارد )

2-     متون قانونی خاص و آرای وحدت رویه :

1.         برای دستیابی به قوانین خاص و آرای وحدت رویه در کنار کتب در نظم کنونی از منابع زیر استفاده کنید

1-      جلد 1 مجموعه  تنقیح شده قوانین حقوقی روزنامه رسمی

2-     جلد 1 مجموعه  تنقیح شده قوانین کیفری روزنامه رسمی

2.       رویه سه سال اخیر آزمون  نشان می دهد که در آزمون وکالت قوانین جدید التصویب و آرای وحدت تصویب شده در سال آزمون از اهمیت زیادی برخوردار است برای اطلاع از از تصویب این قوانین حد اقل یک هفته یک بار به سایت معاونت حقوقی مجلس مراجعه نمایید .

3.      با اینکه سوالات آزمون وکالت نص محور بوده و از متون قانونی و آرای وحدت رویه  طرح میشود اما باید توجه داشت

ï      با توجه به ارتباط مواد قانونی باهم و اصل یادگیری متون قانونی با استفاده از مبانی داوطلب آزمون باید از منابع مناسب دکترین استفاده کافی ببرد

ï       در مواردی که از کتابهای در نظم و متون قانونی قادر به فهم مطلب نباشد به کتابهای مرجع کند

ï      وضعیت خاص درس اصول فقه ایجاب می کند که این درس از منابع دکترین مطالعه شود

ï      برخی قوانین کتب مناسب در نظم نیز ندارند

بنابراین تهیه منابع زیر می تواند این ضعفها را پوشش دهد:

1-       قانون مدنی

1.        اموال و اشخاص دکتر صفایی

2.        اعمال حقوقی دکتر کاتوزیان

3.       وقایع حقوقی دکتر کاتوزیان

4.       مختصر حقوق خانواده دکتر صفایی

5.       عقود معین دو جلدی دکتر کاتوزیان

6.       شفعه وصیت ارث دکتر کاتوزیان

2-     آیین دادرسی مدنی دوره سه جلدی بنیادین + ادله اثبات دعوا دکتر شمس

3-     حقوق تجارت چهار جلدی دکتر اسکینی

4-     حقوق جزا (عمومی و اختصاصی ) : بعلت تغییر قانون فعلا" ذکر منبع صحیح نیست

5-     آیین دادرسی کیفری  دکتر خالقی

6-     اصول فقه دکتر ابولحسن محمدی

4.      نکته  بعدی در مورد منابع استفاده از منابع کمک آموزشی می باشد استفاده از این منابع مسایلی  دارد که باید رعایت گردد

1-      منابع کمک اموزشی معایب و محاسنی دارند که باید در مورد استفاده از آنها مورد توجه باشد :

1.        محاسن

1-      حجم منابع اصلی خواه ناخواه بسیار زیاد است که این امر نسبت زمانی که معمولا" در اختیار دارد سازگاری ندارد منابع کمک آموزشی می توانند این مشکل را مرتفع سازند .

2-     داوطلب اغلب از رویه آمونی و نکات مهم آزمونی مطلع نیست و بیم آن می رود وقت خود را صرف مطالبی کند که شاید در آزمون چندان مورد توجه نیست منابع کمک آموزشی می توانند داوطلب را متوجه مطالب مهمتر و مفیدتر برای آزمون سازند .

3-     نگاه طراحان سوال به موضوعات حقوقی مختلف است ممکن است داوطلب مطلبی را بخواند ولی نتواند از زاویه ای که  طراح سوال به آن موضوع توجه کرده متوجه مطلب شود منابع کمک آموزشی با حلاجی زوایای مختلف موضوعات می توانند این مشکل را مرتفع سازند .

4-     پراکندگی موضوعات و مطالب حقوقی با توجه به ماهیت علم حقوق امری اجتناب ناپذیر است معمولا" داوطلب نه وقتش را دارد و نه توانایی لازم را که بتواند این مطالب پراکنده مختلف اما مرتبط  را گرد هم آورد حتی در صورتی که این کار را انجام دهد حلاجی و طبقه بندی این ارتباطات موضوعی خود نیاز به توانایی های خاصی دارد منابع کمک آموزشی که تهیه کنندگان آن تخصص و تبحر و زمان لازم برای این امر را در اختیار دارند می تواند موضوعات را مدون و با طبقه بندی منطقی ارئه دهند .

2.       معایب

1-      متاسفانه همه منابع کمک آموزشی موجود در بازار از استانداردهای لازم برخوردار نیستند برخی از این منابع با دیدی بازاری برای پر کردن خلاء نیاز داوطلبان ایجاد میشوند .

2-     با توجه به تنوع این منابع در بازار شناختن خوب از بد و سره از ناسره برای داوطلب آزمون چندان اسان نیست و گاه داوطلب مجبور است در این راه دست به آزمون و خطا بزند که 3 عیب بزرگ دارد:

1.  وقت داوطلب بدون اینکه در آزمون نتیجه بگیرد به هدر می رود

2.   هزینه ای  که داوطلب می کند تلف میشود و بد تر اینکه جیب ککسانی را پر می کند که از نیاز دیگران  سوء استفاده کرده اند .

3.باعث فروش و اشاعه و ترویج  آثاری میشود که هیچ ارزش علمی ندارند . 

راهکار  دوری  از معایب  مذکور در بند   1- 2: 

1.        منابعی که معمولا" در اثر استفاده و مفید بودن حسن شهرت پیدا کرده اند را تهیه کنید .

2.        قبل از تهیه این منابع حتما" از افرادی که این منابع را خوانده اند  و از افراد آگاه در این مورد پرس و جو کنید .

3.       موضوعی را از یکی از کتابهای مرجع (برای مثال صلاحیت از آیین دادرسی مدنی یا جعل از جزای اختصاصی ) انتخاب کنید و کامل مطالعه کنید و در هنگام خرید با معیار قراردادن همان موضوع متوجه میشوید که کتاب کمک آموزشی چگونه به موضوع پرداخته است اگر احساس کردید که زاویه دید خوبی به شما می دهد می توانید کتاب را با خاطری آسوده تهیه کنید .   

3-     منابع کمک آموزشی ممکن است  داوطلب را از مبانی علم حقوق جدا سازد و گاهی از اصل موضوع که فهم مبانی و مصادیق متون قانونیست دور سازند صرفا" او را  به آموزش نکته محور وادارند .

راهکار:

1.        همیشه سعی کنید کتابهای در نظم کنونی را در کنار منابع کمک اموزشی داشته باشید و در موضوعات مختلف به آنها مراجعه کنید .

2.        در موضوعات مبهم ومهم حتما" در کنار منابع کمک اموزشی از منابع اصلی نیز استفاده کنید

منابع کمک آموزشی و تهیه آنها

به خاطر سنگین بودن رقابت و از سویی وقت اندک برای آماده گی خواه ناخواه داوطلب دنبال میانبرهایی است که از کوتاهترین مسیر به اهداف خود دست یابد از طرفی ما چه بخواهیم و چه نخواهیم پیوسته در معرض و مشتاق اطلاعاتی در مورد آزمون و منابع آن و راهای موفقیت در آن هستیم بدون اینکه توجه کنیم این اطلاعات غلط است یا درست . در این میان این اشتیاق گاها" راه را برای کسانی که بنحوی دوست دارند مورد توجه باشند باز می گذارد تا بدون تحلیل و بدون اطلاع از مفاد سوالات آزمونها و بدون اینکه خود منابع مورد نیاز را بشناسند و حتی در مورد آنها مطالعه ای اصولی داشته باشند . این امر  باعث ایجاد معزلاتی میشود داوطلب باید  در حین تحقیق و آماده سازی خود این معزلات را بشناسد و از آن دوری کند :

1.        معزل اغراق در معرفی منابع :

هر کسی به خوبی میداند که با مطالعه مطالب چند سایت آموزشی یا دفترچه راهنمای آموزشگاه ها از منابع آزمونها اطلاعاتی کسب کند حال وقتی افرادی با کسب این اطلاعات در صدند در سطح انبوه به راهنمایی سایرین نیز بپردازند برای مشروعیت بخشیدن به گفته هایشان دچار معزلی به نام اغراق در معرفی منابع می گردند . یعنی هر چیزی را که دم دستشان است را منبع آزمون می دانند و آنرا به سایرین نیز معرفی می کنند بدیهیست کسی که سیر و روند و رویه آزمون را نشناسد سوالات آن را در منابع آدرس یابی و تحلیل نکند نمی تواند در این مورد اظهار نظر کند آدرس یابی صحیح نیز نیازمند تسلط به انواع منابع موجود است در این صورت فرد متوجه میشود که مثلا" اغلب سوالات از کدام کتاب و از چه موضوعاتی و با چه دیدگاهی طرح میشوند  و قادر خواهد بود سایرین را راهنمایی کند در این میان معزلی به نام معرفی جزوات بعنوان منبع  بیشتر از همه خود را نشان می دهد طوری که گاها" با جملات اغراق آمیزی مثل (( اگر این جزوه را بخوانید نیاز به منبع دیگری ندارید )) داوطلب را به چنان حدی می رسانند که فکر می کند که اصلا" قبولی در آزمون نیازمند اینست که حتما" این جزوه را داشته باشد از طرفی این جزوات چون بطور زیر زمینی و بدون رضایت اساتید (با کیفیتی بسیار پایین از نظر شکلی و ماهوی ) کپی و پخش میشوند همه دسترسی به این جزوات ندارند و دچار سر خوردگی میشوند اما در مورد این جزوات چند نکته مهم قابل ذکر است :

1-      این جزوات اغلب بدون رضایت اساتیدی که جزوات منتسب به آنهاست پخش میشوند و در واقع پخش و ترویج آنها پایمال کردن حقوق معنوی این اساتید است  .

2-     اغلب این جزوات دست نویس کسانی هستند که در کلاسهای اساتید شرکت داشته اند طبیعیست اعمال سلیقه و خستگی و بی حوصلگی و برداشت شخصی نویسنده جزوه در آن نقش دارد یعنی گفته های ناب اساتید نیستند در واقع برای کسانی مفید است که اولا" در آن کلاس بوده اند دوما" خود این جزوه را نوشته اند .  

3-     این جزوات اگر قابلیت  کتاب شدن داشتند مطمئن باشید تاکنون تبدیل به کتاب شده بودند اغلب خلاصه ای از نظرات اساتید صاحب اثر هستند جالب است که اغلب ما این کتابها را در اختیار داریم و دنبال بدل دست چندم آنها میگردیم مثلا" اگر شما  کتابهای بنیادین دکتر شمس را دارید چه نیازی به جزوه در مورد آیین دادرسی مدنی دارید ؟

4-     انواع مختلفی از جزوات بنام هر یک اساتید موجود است دلیل آنهم همان گونه که گفته شد اینست که این جزوات دست نویس کسانی هستند که در کلاسهای اساتید شرکت داشته اند و افراد مختلف دست نوشته های خود را بعنوان جزوه استاد در اختیار دوستان خود می گذارند و دست به دست این جزوه پخش میشود حال سوالی که مطرح است اینست وقتی کسی می گوید جزوه فلان استاد خوب است منظورش کدام یک از جزوات موجود است ؟ چون  بنام برخی اساتید بیش از 20 نوع جزوه دست بدست می گردد .

5-     برخی از این جزوات منتسب به اساتید هستند و اصلا" متعلق به انها یا حاصل تدریس آنها نیستند ممکن است جزوه دانشجویی باشد که برای اعتبار بخشیدن به آنها به نام اساتید منتسب شده و پخش میشوند هیچ مانع قانونی هم برای جلوگیری از این امر وجود ندارد .

6-     موضوع وقتی جالب میشود که برخی افراد علنا" جزواتی را که در محیط مجازی وجود دارد و گفته شد اغلب حاصل دستونشته ها ی دانشجویان دانشگاها و آموزشگاهاست یا کار عملی هسته های علمی دانشگاهای مختلف است را به نام خود نیز منتسب می کنند.

7-     در آخر  نباید همه را به یک چوب راند از میان جزواتی که تاکنون در محیط مجازی و غیر مجازی هست  وبا آثار و منابع اصلی تطبیق داده شده  برخی از آنها ارزشمند و مفیدند از آن جمله به جزوات حقوق مدنی استاد درودیان  و جزوه حقوق ثبت استاد هاشمی می توان اشاره کرد . ولی تعداد اینگونه جزوات به انگشتان دو  دست هم نمی رسد .  در کل جزوه گرایی برای داوطلبان آزمونها به هیچ نحوی از انحا مفید نیست بنظر می رسد جز وقت تلف کردن و طی مسیر انحرافی نتیجه ای نداشته باشد .

2.       معزل عدم درک مبانی و ملزومات  آموزشی :

در حال حاظر بحث آموزش حقوق بعنوان یک شاخه بین رشته ای در ارتباط حقوق با علوم تربیتی و علوم ارتباطات آموزشی و برنامه ریزی و مشاوره آموزشی  هرچند بطور غیر رسمی ولی با جریانی قوی مطرح است در واقع پروسه نحوه یاد دهی حقوق و آماده سازی داوطلبان برای آزمونهای حقوقی و افراد فعال در این زمینه دو چیز را می طلبد یکی تسلط به مبانی نوین آموزشی و ارتباطات آموزشی و دوم تسلط به مباحث ماهوی حقوق و منابع حقوقی . بگونه ای که لزوما" هر حقوقی نمی توان در عرصه اموزش حقوق موفق باشد هر چند ممکن است دانشجو وکیل یا قاضی یا سردفتر بسیار موفقی هم باشد . گاها" عدم جدا سازی این دو مقوله باعث میشود تا به صرف علاقه  کسانی در عرصه آموزش حقوق وارد شوند که هیچ مطالعه یا علاقه ای به مباحث آموزشی ندارند از طرفی مخاطب هم ابزاری برای رفع مشکلات خود از آنها مطالبه می کند که آنها را مجبور به ورود به مباحث تخصصی آموزشی می کند برای مثال برنامه ریزی برای آزمونها ماهیتا" نیازی به تخصص در حقوق ندارد بلکه مهارت خاصی است که مستقلا" نیاز به اطلاعات روز در مورد برنامه ریزی آموزشی دارد . از طرفی وقتی همین علم مستقل به حقوق اختصاص پیدا می کند برنامه ریز باید محتوای حقوق را بداند و منویات اکثریت مخاطب را بشناسد با منابع و سلیقه طراحان سوال و رویه آزمونهای حقوقی آشنا باشد . در غیر این صورت  نتیجه این میشود که برنامه ریزی با معرفی منابع اشتباه شودو یا روی هوا گفته شود  فلان درس را 3 ساعت در روز بخوانی کافیست . یا گفته شود  مدنی 1300 ماده است دوماه وقت داری 100 ماده آخر مهم نیست روزی 20 ماده بخوانی مدنی تمام است . بدون توجه به اینکه  :

از لحاظ حقوقی:  مثلا" ماده 183 الی 203  با اینکه 20 ماده است اما  کل جلد یک قواعد عمومی قرادادهای دکتر کاتوزیان با 550 صفحه حجم راجع به همین 20 ماده است . و این بیست ماده با بیش از 100 ماده از مواد دیگر قانون مدنی و قوانین خاص مستقیم ارتباط دارد . در حالی که 20 ماده قبل از آن 163الی 182نه تنها از لحاظ آزمونی سوال خیز نیست بلکه صرف مطالعه مواد و نکات در نظم مدنی برای یادگیری آن کافیست .

واز لحاظ آموزشی : اشخاص با توجه به سطح علمی و میزان توانایی یادگیری در یادگیری یک موضوع واحد، کاملا" متفاوتند یعنی کسی می تواند یک موضوع را یک ساعته و ممکن است دیگری 5 ساعته بیاموزد ضمن اینکه افراد اشکال زندگی متفاوتی دارند و نمی توان برای آنها یک ساعت مشخص داد و در مبانی نوین آموزشی دیگر زمان نمی دهند بلکه محتوا با حجم مناسب می دهند وفرد ملزم است محتوا را در روز با هر میزان وقت مطالعه که به برایش مفید است یاد بگیرد و با توجه به شکل زندگی خود برای مطالعه زمان تعیین کند.

نتیجه : در مسیر آمادگی به هرکسی اعتماد نکنید و به جزوات دست نویس دل نبندید .

3-     برنامه ریزی برای مطالعه :

برنامه ریزی برای مطالعه امری سهل و ممتنع است و واقعا" با توجه به طیف گسترده داوطلبان  و شکل زندگی و استعدادهای خاص هر کدام از آنها این سوال را مطرح می کند که آیا می توان یک برنامه ریزی جامع برای همه تهیه کرد ؟ جواب سوال در نگاه اول منفی است اما نبایست پیشرفتهای علوم آموزشی را دست کم گرفت اما قبل از اینکه راهکارهایی برای برنامه ریزی ارائه دهیم بهتر است جنس مشکلات داوطلبان را در این زمینه بشناسیم .

مشکل اصلی اکثر داوطلبان در برنامه ریزی را می توان به چند نوع تقسیم کرد

1.      عدم اطلاع از اینکه چه  بخوانند و چطور بخوانند و کی بخوانند و روزانه چقدر بخوانند ..  

2.      عدم قدرت تطبیق برنامه درسی با جریان عادی زندگی

3.      کنتاکت مشغله هایی مثل اشتغال و مشکلات خانوادگی و تحصیل  با پروسه آمادگی برای آزمون

4.      .......

همین مشکلات باعث می گردد تا داوطلب به برنامه های آموزشگاهی روی بیاورد اما این خود سر آغاز مشکلات جدیدی می شود .

1.      تداخل برنامه درسی شخصی با برنامه آموزشگاهی

2.      نا همخوانی آمادگی داوطلبان با برنامه های آموزشگاهی

3.      .............

اما چه باید کرد ؟ جواب سوال همان ابتدا داده شد باید دست به  دامن علوم آموزشی شد .

اگر پیشرفت علم باعث سرعت و کم شدن اوقات فراغت شده و اگر پیشرفت علم باعث افزایش حجم اطلاعات گردیده برای هضم این حجم و استفاده از وقت اندکی که باقی گذاشته باید دست به دامن همان پیشرفت علم شد .